Τι είναι Πρωκτολογία και Ορθοπρωκτική χειρουργική?
Πρωκτολογία είναι η επιστήμη που έχει σχέση με την πρόληψη, διάγνωση και θεραπεία των παθήσεων του τελικού τμήματος του εντέρου (ορθό και πρωκτός).
Η Ορθοπρωκτική χειρουργική περιλαμβάνει τις χειρουργικές τεχνικές που εφαρμόζονται στον ορθοπρωκτικό σωλήνα και στην περιπρωκτική χώρα.
Ο «πατέρας» της Ιατρικής Ιπποκράτης, είναι από τους πρωτοπόρους της Πρωκτολογίας και στα έργα του «Περί αιμορροΐδων» και «Περί συριγγίων» αναφέρονται τεχνικές για την θεραπεία των ανωτέρω παθήσεων.
Ποιες είναι οι λειτουργίες του παχέος εντέρου – ορθού – πρωκτού?
Όπως προαναφέρθηκε το ορθό είναι το τελικό τμήμα του παχέος εντέρου που καταλήγει στον πρωκτό. Το παχύ έντερο (κόλον) συμβάλει γενικότερα:
- Στην ανταλλαγή του ύδατος και των ηλεκτρολυτών.
Από το κόλον απορροφάται το 90% του ύδατος που φθάνει στον αυλό του. Η συνολική ημερήσια ποσότητα που απορροφάται ανέρχεται περίπου στα 1-2 λίτρα και σε ακραίες καταστάσεις μπορεί να φθάσει και τα 5 λίτρα. Όταν ο όγκος του ύδατος εντός του αυλού είναι μεγαλύτερος από την απορροφητική του ικανότητα, τότε προκαλούνται διαρροϊκές κενώσεις. Το ποσό του ύδατος που αποβάλλεται τελικά από τα κόπρανα, είναι περίπου 100-150 ml.
Όσον αφορά τους ηλεκτρολύτες, το κόλον επαναρροφά νάτριο και χλώριο και αποβάλει στον αυλό του κάλιο και διττανθρακικά, ενώ πραγματοποιούνται και διάφορες άλλες λειτουργίες. - Στον μεταβολισμό
Τα κόλον δεν απορροφά καθόλου λίπη, ενώ απορροφά υδατάνθρακες και ποσότητα πρωτεϊνικών υπολειμμάτων. Μέρος των υπολειμμάτων αυτών υπόκεινται σε αναερόβια ζύμωση και χρησιμεύουν ως πηγή αζώτου, για την ανάπτυξη και διατήρηση ισορροπίας της μικροβιακής χλωρίδας του εντέρου. Αυτή είναι απαραίτητη για τον μεταβολισμό των υδατανθράκων, πρωτεϊνών, χολικών αλάτων, οιστρογόνων, βιταμίνης Κ κλπ, καθώς και για την καταστολή παθογόνων μικροοργανισμών πχ clostridium difficile. Βεβαίως σε βαρέως πάσχοντα ασθενή η μεγάλη ποσότητα μικροβιακής χλωρίδας, συμβάλει στη σήψη του οργανισμού.
Ο αέρας στο παχύ έντερο προέρχεται:
– από τον αέρα που καταπίνουμε
– από διάχυση από τη συστηματική κυκλοφορία και
– από την παραγωγή αερίων στον αυλό του εντέρου με τις διάφορες ζυμώσεις.
Τα αέρια αυτά κυρίως είναι άζωτο, οξυγόνο, διοξείδιο του άνθρακα, μεθάνιο κλπ. Περίπου 400-1200 ml αερίων αποβάλλονται ημερησίως, ανάλογα και με τις τροφές και καταναλώνονται. - Στον μηχανισμό της εγκράτειας
Ο μηχανισμός της εγκράτειας αφορά αποκλειστικά την ορθοπρωκτική περιοχή και εξαρτάται από την ακεραιότητα και την συνεργατική λειτουργία ορισμένων μηχανισμών.
Η ανατομική και λειτουργική ακεραιότητα του έσω και έξω σφικτήρα του ορθού αποτελεί κυρίαρχο παράγοντα στην διατήρηση της εγκράτειας.
Η γωνία της ορθοπρωκτικής συμβολής, το αιμορροϊδικό πλέγμα, η χωρητικότητα, η διατασιμότητα, η ευενδοτότητα και η αισθητική και κινητική νεύρωση του ορθού, σχετίζονται επίσης με την καλή λειτουργία της εγκράτειας και τον μηχανισμό της αφόδευσης.
Μετά από κάκωση των νεύρων της περιοχής οι ανωτέρω μηχανισμοί διαταράσσονται, με αποτέλεσμα την δυσλειτουργία της εγκράτειας. - Στον μηχανισμό της αφόδευσης
Η διάταση του ορθού από τα κόπρανα, αποτελεί το ερέθισμα για την έναρξη της αφόδευσης.
Η διάταση του ορθού αντανακλαστικά προκαλεί, χάλαση του έσω και σύσπαση του έξω σφικτήρα. Όταν ο όγκος των κοπράνων υπερβεί τα 100-150 ml δημιουργείται έπειξη για αφόδευση.
Η διαδικασία της αφόδευσης απαιτεί ένα συνδυασμό ακούσιων και εκούσιων μηχανισμών, που διαφέρουν από άτομο σε άτομο.
Σημαντικός παράγοντας στην αφόδευση είναι η άμβλυνση της ορθοπρωκτικής γωνίας, που προκαλείται όταν το άτομο παίρνει την κατάλληλη θέση με κάμψη των ισχίων του, σε γωνία 90 μοίρες.
Η κένωση του ορθού μπορεί να είναι μαζική, οπότε προκαλείται και κένωση του περιφερικού κόλου, ή τμηματική και να χρειάζεται διαδοχικές αυξήσεις της ενδοκοιλιακής πίεσης.
Συμπέρασμα: από τα ανωτέρω φαίνεται η πολυπλοκότητα των λειτουργιών του κατωτέρου τμήματος του πεπτικού σωλήνα. Επομένως απαιτείται κατανόηση των ανατομικών στοιχείων και λειτουργιών αυτών, ώστε να μπορούν να εφαρμόζονται σωστά οι χειρουργικές μεθόδοι θεραπείας.
Ποια είναι τα συμπτώματα των παθήσεων της ορθοπρωκτικής περιοχής και ποια χρειάζονται άμεση διερεύνηση?
Λόγω των παθήσεων διαφορετικών ανατομικών στοιχείων της περιοχής, τα συμπτώματα είναι αρκετά. Όμως τα σημαντικότερα συμπτώματα που χρειάζονται άμεση διερεύνηση είναι:
η αιμορραγία (μακροσκοπική και μικροσκοπική)
οι αλλαγές στις συνήθειες του εντέρου (προοδευτική δυσκοιλιότητα ή εναλλαγή δυσκοιλιότητας με διάρροια)
η εμφάνιση μιας μάζας
απώλεια υγρών και βλέννης
ο πόνος
Τα παραπάνω συμπτώματα συχνά συνοδεύονται από πυρετό, αδυναμία, κακουχία κλπ.
Παρόλο που οι παθήσεις του πρωκτού είναι καλοήθεις κατά κύριο λόγο και τα συμπτώματα και η βαρύτητα κάθε πάθησης δεν είναι απειλητικά για την ζωή του ασθενούς, προκαλούν τέτοιες ενοχλήσεις, που διαταράσσουν την καθημερινότητα και την ποιότητα ζωής του πάσχοντος. Επιπλέον, ενώ υπάρχει υψηλό ποσοστό των ανωτέρω παθήσεων στους ενήλικες, λόγω «ταμπού» οι περισσότεροι δεν απευθύνονται στον ειδικό και υποφέρουν σιωπηλά.
Ποιες είναι οι παθήσεις της ορθοπρωκτικής περιοχής:
Καλοήθεις παθήσεις πρωκτού
Αιμορροϊδοπάθεια
Περιεδρικό απόστημα
Συρίγγια πρωκτού
Ραγάς δακτυλίου
Πρόπτωση ορθού
Πολύποδες πρωκτού
Πρωκταλγία (περινεϊκός πόνος)
Πρωκτικός κνησμός
Κονδυλώματα
Κύστη κόκκυγος
Κακοήθεις παθήσεις πρωκτού
Καρκίνος πρωκτού
Ποια είναι η αντιμετώπιση?
Σε πολλές περιπτώσεις οι παθήσεις της πρωκτικής και περιπρωκτικής περιοχής είναι καλοήθεις, όπως προαναφέρθηκε και μπορούν να αντιμετωπισθούν συντηρητικά, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις απαιτείται χειρουργική αντιμετώπιση.
Υπάρχουν διαφορετικά είδη χειρουργικής αντιμετώπισης και θα πρέπει να εφαρμόζεται η καταλληλότερη επέμβαση για τον κάθε ασθενή. Αυτή πρέπει ν
α αποσκοπεί στη οριστική και όχι στην προσωρινή αντιμετώπιση της πάθησης, με την γρηγορότερη ανάρρωση και τον λιγότερο μετεγχειρητικό πόνο. Τούτο ενισχύεται και από το ότι η πρωκτική περιοχή δεν επιδέχεται πολλές χειρουργικές παρεμβάσεις και για το λόγο αυτό, κάθε χειρουργείο πρέπει να είναι καλά σχεδιασμένο και αποτελεσματικό.
Επιπλέον ο ασθενής πρέπει να απευθύνεται έγκαιρα στον ειδικό με την εμφάνιση της πάθησης, χωρίς να υπάρχει καθυστέρηση, η οποία κάποιες φορές οδηγεί το πρόβλημα σε χρονιότητα, τον ασθενή να υποφέρει και να διαταράσσεται η ποιότητα ζωής του.